Տրանսլիտ
Տրանսլիտ (ռուս.` транслит, транслитерация)` հայոց ինտերնետների մեծագույն չարիքներից մեկը, գոյությունը պայմանավորված է մի շարք սուբյեկտիվ և օբյեկտիվ պատճառներով:
Նախապատմություն
Ռեֆերատների սայտը ասում ա, որ տրանսլիտը ոչ լատինատառ տեքստի փոխանցումն ա` լատինատառ գրառումով: Օգտագործվել կարող են նաև ստեղնաշարի վրա առկա այլ նիշեր: Հայ իրականության մեջ տրանսլիտը ներխուժել է միաժամանակ ինտերնետների հետ` մարդիկ արդեն կարող էին էլեկտրոնային նամակներ գրել/ստանալ արտասահմանում գտնվող ծանոթ/barekamneric, սակայն Մեսրոպատառով գրելը անհնար էր: Սկզբում նենց շատ չէր օգնում նույնիսկ ԿՎաղարշապատը ԿՏուշպա-Վանը, ԿԱնին ԿԴվինը: Արդյունքում, մի քանի տարվա ընթացքում տրանսլիտը ապրեց աննախադեպ զարգացում: Չնայած, որ Հայաստանն արդեն քարի դարից քիչ-քիչ տեղափոխվում ա Եվրամիություն բրոնզի դար, տրանսլիտը դեռ չի պատրաստվում զիջել դիրքերը: Դրանում նրան օգնում է Աշոծյանի Mrцуնաk Այboobեն@ (անգլ. iBooben - new Apple product):
Տրանսլիտը հայոց ինտերնետներում
Հայոց ինտերնետային իրականության մեջ հանդիպում են Վիկիպե ձյային անհայտ այլ կիրառություններ, օրինակ` ոչ ռուսերեն տեքստի граруме кирилицайов, инчпес наев պեռեդաչա ռուսսկովը ծեքստը առմյանսկիմի բուկվըմի:
Ճ
Հայոց ինտերնետային իրականության մեջ տրանսլիտի օգտագործման արդյունքներից է :Ճ ունիկալ ժպիտիկը: Բանն այն է, որ տրանսլիտով գրելիս և այս կամ այն առիթով (կամ առանց առիթի) ուրախություն փոխանցելիս, ցանցառները օգտվում էին լատինատառ ստեղնաշարից և ստանում :) ժպիտիկը: Հայերենի անցնելիս ցանցառները մոռանում էին (կամ ալարում էին) փոխել ստեղնաշարը լատինատառի և ռեֆլեքսորեն սեղմում նույն կոճակները, ստանալով Ճ կամ :Ճ ժպտիկը: Ավելի մանրամասն այս ֆենոմենին ծանոթանալու համար` էստի համեցեք:
Կիրառություն
Այսօր արդեն կա հնարավորություն ինտերնետներում առանց հոգեկան ստրես ապրելու օգտագործել անկրկնելի հայոց գրերը, սակայն տրանսլիտի ավանդույթները աննկարագրելի խորը արմատներ ունեն, ասենք, Ադնակլասնիկում: Ֆեյսբուքում իրավիճակն այդքան ապազգային չէ բնավ (սրան մեծապես նպաստում է Սֆաթդավթարի հայերեն տարբերակի գոյությունը), թեև տրանսլիտի կիրառության օրինակներ այստեղ էլ կարելի է հանդիպել աջ ու ձախ: Տրանսլիտի անբացատրելի չարաշահում նկատվում է նաև Հայոց ինտերնետների ամենագլամուռ կայքում` Կամոն վիզ դրած անտեսում ա հայոց տառերի գոյությունը:
Ադնակլասնիկ
Ֆեյսբուք
Ունիկալ, կրկնակի տրանսլիտ` անգլերենից ռուսերեն, ապա ռուսաանգլերենից հայերեն.
- Խեփի բյորզդեյ - սէնկ յու վերի մաչ
Ստանդարտ լատինատառ տրանսլիտ.
u hankar& gisherva mej inch-vor ban xshxshac, tatiknern avlelov, Prospektov ijan ca& . . .
Ներվային տրանսլիտ
yes nervaynanumem vor artasahmanum uzumes mi bajak normal kofe xmel petka amen angam TURKISH kaffe ases vor kez haskanan. orinak inchi? goyutyun uni naev hunakan kam nuynisk arabakan kofe, bayz minchev turkeri anune ches talis kez chen haskanum. es paste nerveris vra shat azduma.
Իսկ ոմանք նյարդայնանում են տրանսլիտի օգտագործումից:
Ուրիշ
Nude Summer with Rippi yerekon nerkayacnum er PRIME amsagir-y, vor-y nshum er ir 1-amyak-y yev arajarkum er gnahatel nor hamar-y!!! yerekon texi unecav URENI restoranain hamalirum, kazmakerpchakan ashxatanqnern imn ein. Nerkayacnum em amarva amenaoriginal (knereq hamestutyan hamar) Open Air Event-i tesagrutyun-y, vor-y shateri mot hacheli husher kartnacni!!!!!!!!!!
Այլընտրանքային կարծիք
Շատերը վստահ են, որ տրանսլիտը չարիք է, ոմանց պիպիչին չէ բնավ այդ խնդիրը, ուրիշները կարծում են, որ առայժմ դա ՀՀ առավել արդիական խնդիրը չէ բնավ.
ինչ ուզում եք ասեք, ես չեմ հասկանում, ինչի ա տռանսլիտը տենց մեծ խնդիր... ռուսատառ թե լատինատառ, բայց մեկ ա հայերեն ա, քանի դեռ սաղ հանրապետությունը ռուսերեն ա խոսում ու գրում, տռանսլիտը ինձ թվում ա էնքան էլ ակտուալ չի
Հղումներ
- Ուզում ես գրել Մեսրոպատառ հայ գրերով, բայց ունես խնդիրնե՞ր: Ուրեմն, շուտ արի այստեղ!
- Հայոց ինտերնետների ամենատրանսլիտ ու ամենագլամուռ կայքը:
- Մի հատ էլ գլամուռատրանսլիտ վայր: