Հեռուստատեսություն

TV (a.k.a. հեռուստատեսություն, հեռուստացույց, հայերեն ՝ տելեվիզռ, մեր դեպքում ՝ Հայկական հեռուստատեսություն) – այս երկրում տեղեկության և դեգրադացիայի ամենատարածված փոխանակման միջոցն է, որի սկզբնական նպատակը եղել է իրոքից տեղեկացնել ժողովրդին այս և այլ երկրներում կատարվող իրադարձությունների մասին։ Ներկայումս հանդիսանում է հետադիմության և սուտ լուրերի տարածիչ, որը մինչ օրս շարունակում է լվալ ինտելլեկտուալ մեծամասնության տարբեր ներկայացուցիչների ուղեղները և կատարում իր դեմ առաջադրված պլանը։

Էությունը

Դեռ 90–ականներին մեր երկրում տեղեկություն ստանալու հիմնական միջոցները թերթերն էին ու տել–ա–վիզրը, ինտերնետ հասկացողության մասին ոչ ոք դեռ չէր լսել։ Եթե նույն 90–ականներին մենք դեռ կարող էինք դիտել ինչ–որ տեղ ազատ, նորմալ ալիքներ, ապա 0–ական թվերից «ազատություն» հեռուստատեսությունում գոյություն չկար բնավ, և գեթ ոչ մի ալիք չէր կարող ցուցադրել նորմալ ու իրոքից արժեքավոր կոնտենտ։ Նաև հեռուստացույցը դարձավ իդեալական հնարավորություն ինքնագովազդվելու համար. տարատեսակ [Անասուն|մեծամասնություններ] այդպես ճանաչեցին [Հայկական շոու-բիզնես|շոուբիզի աստղերի], Հայկո–Մկոյի, և այլ մեդիական անձնավորությունների մասին, ինչպես նաև համտեսեցին սերիալ կոչվող մեդիկամենտները, որոնք արտացոլում էին գողական աշխարհի Սլեների և Հովոների կյանքը, պարբերաբար կարգադրելով նմանատիպ ապրելակերպ։

Այո, ընթացքում շատ ալիքներ բարեհաջող լքեցին բորտը, բայց նոնսենսը մի տեսակ ուրիշ բանում էլ է կայանում․․․

Կայանում է նրանում, որ ալիքների քչացման հետ մեկ տեղ արդեն մեր հանրային ալիքները վերածվել են մի անհասկանալի միջավայրի, որտեղի բազային կոնցեպցիան դա քաղաքականությունն է, իբր խնդալու հումորը, ինքնագովազդումը, տուֆտա ու անիմաստ սերիալների ցուցադրումը և, իհարկե, պիառը։ Ֆինանսապես ամենաբարեկարգ ալիքը Արմենիա ԹՎ–ն է, որը բացի հեռուստաարտադրությունից նաև գովազդներ է սարքում ու ծախում աղքատ ալիքների վրա։ Այդպիսի շռայլությունների արդյունքում ցանկացած քիչ թե շատ հուսադրող մարդամեկ, որը հայտնվում է ռանդոմ անկապ ալիքում (խոսքի, Հ2), ինչ–որ ժամանակ հետո կհայտնվի Արմենիա–ի էկրաններին, եթե ինքը անորակ երգիչ ա կամ պարոն ՎԵՀ–ի փեշից դուրս եկած դեՌասան։ Եթե անգամ դու հայտնիացել ես Շանթանման ինչ–որ բոմժ ալիքում, ապա դու անպայման մագլցելու ես ալիքից ալիք, որովհետև դու հեքիաթային պահանջարկ ունես պրոլետարիատ ժողովրդից։ Որպես կանոն էլ, հեռուստադեմքերը ժամանակի ընթացքում փոխվում են էլ ավելի անկապ մարդկանցով․ եթե տասը տարի առաջ Արմենիայի դեմքերից էին Ֆելիքս Խաչատրյանը ու Հասմիկ Կարապետյանը, ապա հիմա իրանց փոխարինել են Գրիգ Գևորգյանն ու Արուս Տիգրանյանը։ Բայց արդյունքը բոլորիս հայտնի ա․․․

Սերիալներում կոնստանտ դեբիլությունը ավելի երկարավետ է, քանի որ երկար ժամանակ հետո հերթական ախմախ սերիալի դերասանական կազմ կարող է վերադառնալ բոլորի կողմից մոռացված մեկը։ Դրա վառ օրինակն է "Ծաղիկներ աչքիդձյան տակ" հեռուստասեյրալը, որտեղ Ռազմիկի դերում եսիմ ոնց հայտնվել է չարաբաստիկ Դժվար ապրուստի Մարատը։ Բազմապիսի նմանատիպ սպիդոռակ բաներ կարելի է թվարկել, քանզի ԹիՎի–ն անսահման անասության ծով է։

Նաև ցավալի մինուս է հանդիսանում այն, որ ցուցադրվող հաղորդումները ոչ մի կրթական կամ գոնե հումորային բան չունեն, օրինակ ՝ փդած ցելյուլիտWomen's Club-ը, որը իրեն ներկայացնում է որպես ոչ պակաս անկապ Comedy Woman-ի հայկական դելեգացիա, իբր թե պիտի խնդալու լիներ, բայց արդյունքում ստանում ենք հետևյալը․ անկապ, սանհանգուցային, ու ազդող յանի հումոր, որը խնդալու է միայն իրենց թիրախային լսարանին։ Պլյուս որպես ցավալի սիթքոմի օրինակ կարելի է բերել Դեպի բանջարճամբարը, որտեղ ընդհանրապես երեխաների և դեռահասների միջավայրում պրոպագանդացվում են տականքություն, դեբիլիզմ, սրիկայություն, ծաղրանքի իդեոլոգիա և այլ վատ արժեքներ։

Պատմություն

Ի սկզբանե հեռուստացույցը նախատեսված էր տարբեր կետերից ինֆորմացիա ստանալու համար։ Սա հանդիսանում էր ավելի լավ փոխարինիչ նույն թերթերին և ռադիոյին, որովհետև ուներ և մեծ տեխնոլոգիական ներուժ, և ինչ-որ չափով հաճելի է դիտել այն։ Նույն հեռուստացույցի մտաղհացումը ժամանակի ընթացքում հասկացան նաև կառավարականները, և սկսեցին հեռուստացույցի միջոցով փոխանցել բացառապես իրենց հարմար ինֆորմացիան։ ԽՍՀՄ ժամանակներում տելեվիզորով եթեր էին ունենում մաքսիմում 1-2 կառավարական ալիքներ, որտեղ որ պատմում էին հիմնականում թե ինչ լավ ա ապրել Սովետի վախտ, ու ինչքան վատ ու ոռի վիճակում է գտնվում արևմուտքը։ Մինչև 80–ականների վերջերը հեռուստատեսությունը մոդերացվում էր Մոսկվայի (Օստանկինոյի) կողմից, ու մեր տեսածը չէր տարբերվում ռուսական ցուցադրածից։ Էդ հետո սկսվեց մեր հեռուստամշակույթի ձևավորումն ու զարգացումը (եթե կարելի է այդպես ասել), երբ վերջնական վակխանալիան ու մասնավոր ալիքները սկսեցին "կպնել գործի"։ ԹՎ–ն առաջացել է Հայաստանում դեռ հեռավոր 1955 թվականին։ Առաջին ալիքը եղել է ներկայիս Հ1–ը, որը անցյալում հայտնի էր որպես "Առաջին ծրագիր"։ Մինչ Լևոնի մութ ու ցուրտ տարիների գահավիժելուն, եթեր էին հեռարձակվում սովետական առաջին և երկրորդ ЦТ-ների հետ (հիմիկվա Первый канал և Россия 1)։ Ժամանակի ընթացքում այս կախարդական չորսնյակը լրացվեց Նորք–ով (1973), որի գլուխը կերավ էժանագին Հ2–ը (a.k.a. Պրոմեթևս) 1999–ին, ու արդեն սկսվեց կաշը։

Լևոնի վախտերով (1991-1998)

Երջանիկ և պոզիտիվ էմոցիաներով լի ԽՍՀՄ–ի փլուզումից հետո, ամեն ինչ խառնվեց իրար, այդ թվում ՝ հեռուստատեսությունը։ Բացի Հ1–ից ու «Նորք»–ից պարբերաբար սկսեցին հայտնվել այլ ալիքներ (հիմնականում մարզերում)։ Առաջիններից էին «Մայր Հայրենիք»–ն ու «Ա1+»–ը, որոնցից վերջինս հանդիսանում է մերօրյա Հայկական YouTube-ի քաղաքական ալիքների նախահայրը։ Իհարկե նրանք մրցակցության մեջ էին մտնում նույն բարի ավետիս Հ1-ի հետ, և ըստ էության ավելի հավաստի լուրեր էին ցույց տալիս քան մյուսները։ Հետո, ժամանակի ընթացքում բացվեցին տարատեսակ ալիքներ, որոնց մեծամասնությունը դեռ Ք․ա․ անվերադարձ ավանդել են իրենց ալիքները։ Ընդհանուր սրանք էին ՝

• Բիզնես ԹՎ (ով ես դու, անհայտ արարած)
• Այգ
• Էջմիածին (միայն Էջմիածինցիների համար)
• Նոյյան Տապան (հարություն է առել յութուբներում)
• Շանթ
• Արմենիա ԹՎ

և այլ ալիքներ, որոնց մեծամասնությունը զուտ գոյություն ունեին և էդքան էլ չէին հանդիսանում դիտվող և պրոֆիտաբեր ալիքներ։ Առհասարակ, այդ վախտերով տելեվիզիոնշիկները «եկամուտ» բառը կապում էին հին ու բարի անտուրաժով հաղորդումների ցուցադրման հետ, ինչն էլ իհարկե չէր բավականացնում․ հեռուստադիտողներ այդ թվերին այդքան շատ չէին, և դեռ գոյություն ունեյին այլընտրանքային միջոցներ տելեվիզրից փախնելու համար, որոնք նույնպես մեյնստրիմ էին։

Իհարկե, մարդիկ շատ էին նայում քաղաքականության հետ կապված ալիքները, որոնցից այդ ժամանակ ամենաընդդիմադիրը դա հենց «Ա1+»–ն էր։ Մինչև 2002թ․ իր ԹՎ–գործունեության ժամանակ նա միակն էր, ով հայտնում էր երկրի իրական վիճակը, մինչ մնացածը վերացուցադրում էին Ծ1–ի բարի լուրերը։ Իհարկե, այս ալիքը ազդում էր կառավարականների նյարդային համակարգի նորմալ աշխատանքի վրա, քանի որ նա սիմվոլացնում էր հիմիկվա Ալեքսեյ Նավալնիին, ուղղակի առանձ անիմաստ գաղափարախոսությունների և իդիոտիզմի։ Այս ալիքը համեմատաբար ավելի լավն էր քան նույն Հ1–ը, որը իր Հալյուրով լվանում էր ստվար զանգվածների ուղեղները։ Էս ժամանակահատվածը դեռ տանելի էր․․․

Կարաբախսկիյ տրինձեց (1998-2018)

Քոչարյան

Այս անձնավորության կառավարման ժամանակներից հեռուստատեսությունը Հայաստանում սկսեց իր հոգեվարքումը։ Շատացավ դեբիլիզմը հումորային հաղորդումների քանակը, ալիքները դարձան ավելի կոնսերվատիվ։ Եթե նույն Լևոնի օրոք դեռ կար ազատ ալիք ծիպա Ա1+, Քոչի օրոք ընդհանրապես վերջինս կտրվեց եթերից (պրուֆֆ) "Պրիվետ Ռոբ"–ի համար։ Շլակը և սուտ լուրերը նույնպես անպակաս մնացին, քանի որ էս ժամանակներին արդեն բոլոր ալիքները կզած էին, որի վառ ապացույցը դա ընտրություններում նախկին կառավարականների ագիտացիան և պիառն էր։ Մինչև 0–ականների կեսերը մեր ալիքների ասսորտիմենտը այդքան էլ մեծ չէր, բայց եղավ պերիոդ, երբ ի հայտ եկան բավականին անասուն հետաքրքիր ալիքներ, որոնցից ամենաականավոր ներկայացուցիչներն էին ՝

• ԱԼՄ (ողջ ալմ–ի իմաստը)
• Հայրենիք ԹՎ (գլխավոր սիմվոլիկան)
• Հայ ԹՎ (որը, չգիտես խի, դարձավ Լայմ ԹՎ)
• Արմենակոբ (սրանից անիմաստ անվանում չկար)
• TV5 (Արմենիա ԹՎ–ի ապօրինի որդին)
• Կենտրոն (համապատասխանաբար ալիք որը ժողովրդին չի ապակողմնորոշում և գյուղացու կողքին է)

Ամեն մի ալիք ուներ իր տարօրինակությունները․ նույն ԱԼՄ–ում նա իր ալիքի ամեն մի հաղորդումում հանդես էր գալիս որպես հաղորդավար, և դուրս էր տալիս ախինեյա (բա առանձ դրա էլ ուր), TV5-ը Արմեյնայի ապօրինի որդին էր, որտեղ ցուցադրվել էին բարեհաջող մոռացված Ավտոսրահը ու Էքսպերեսը, և այլն։

Քոչի գնալու տարեթվին ալիքների քանակը մի քիչ ավելի շատ էր քան 9000–ը, որոնցից բոլորը պետք էր ուտիլիզացնել։

Սարգսյան

Սրա օրոք արդեն սկսվում է զիբիլանոցի հեռուստաալիքների մաքրումը։ Արմենիա ԹՎ–ն ու Շանթը ձեռք տալ չէր կարելի (ոնց որ հիմա), իբո տասականների սկզբին արդեն ձևավորել էին իրենց ավտորիտետը, իսկ էն մանր–մունր ալիքները մի տեսակ ազդում էին։ 2012–ին արդեն բավականին ալմանման ու հայրենիքանման անիմաստ ալիքները հավասարվել էին հողին, և տակը մնացել էր չնչին քանակություն, չհաշված ռեգիոնալ ալիքները։ Քաղաքական տեսանկյունից այս ալիքները էլի որ մնում էին վերևների ստրկության տակ, քանի որ վտանգ կար աշխատակցին վերջնական ռադ անելու, կամ էլ, ծայրահեղ դեպքում, ալիքը վերափոխելու կամ ընդհանրապես փակելու։ Մինչև օրս ոչինչ չի փոխվել, և 2012–ից մի քանի ալիք անցան–դարձան, և փոխարինվեցին իրենց ոչ բարվոք տարբերակներով։

Կոնտենտ

Այն հեռուստատեսությունը, որը դուք սիրում և ճանաչում եք ունի կոնկրետ տիպի հաղորդաշարեր որոնք ցույց է տալիս իր եթերում։

Լուրեր

Մեծամասսամբ անկապ, անիմաստ ու ուղղակի անօգուտ լրատվական հաղորդաշար, որոնց մեծամասնությունը հանդիսանում է երկու կոպեկով հավաքված ռեպորտաժների մարաֆոն։ Լուրերի թողարկումների հիմնական առաջադրանքը մոնոտոն ձայնով հաճախ ֆռցրած իրավիճակները որպես "իրական ու հավաստի" ներկայացնելն է, որպեսզի դիտողը հավատա։ Որոշակի ալիքներ (Հ1, FreeNews) որոնք պատկանում են Կառավարությանը, ունեն էքսկլյուզիվ հասանելիություն մեծն Վարչապետից հարցազրույց վերցնելու, ԱԺ նիստերը հրապարակային ցույց տալուն, որը հավելյալ շարմ է թելադրում լուրերին։ Մնացած երկրորդական պլան քցած ալիքները ցույց են տալիս ոչ թե վերևին, այլ ընդդիմությանը հարմար ինֆորմացիա, որպեսզի դեսկրեդիտացնեն ներկայիս կառավարությունը։ Ըստ էության, այդպիսի ալիքները ավելի են վիժում մարդկությանը իրենց հատուկ նախաձեռնած ազգի դավաճանությամբ լուրերի թողարկմամբ, որոնց միջոցով ուղղակի շփոթեցնում են։ Հարուստ և ապահովված ալիքները փորձում են մի քիչ նեյտրալոտ ներկայացնել ինֆորմացիան, բայց այն նույնպես լինում է մաքսիմալ անկարևոր և էնքան ա որ եթերային ժամանակ լցնելու համար։ Լուրերը իրական դեպքերը քննարկելու փոխարեն խոսում են միլիարդերորդ ծնված երեխայի և Մրգաստանի հիդրոպոլիկ ջերմատան մասին։ Ընդհանրապես, կառավարական ալիքները իրականությունից կիլոմետրերով հեռու և հաճախ ղժալու նորություններ են ներկայացնում, որից չգիտես էլ խնդա՞ս, թե՞ լացես։

Հաղորդումներ

Դեբիլիզմի առավելագույն մակարդակը, որը կարող էր մարդկությունը սարքել։ Անգամ ռուսական հաղորդումները ավելի իմաստալից են քան մեր արտադրությունը, որովհետև մեր մոտ ընդհանրապես գոյություն չունի նորմալ հաղորդում սարքելու արվեստ։ Դրանք հիմնականում տուֆտա հումորային, սկանդալային, ինտրիգային, քաղաքական և այլատիպ անասնատենչ հաղորդումներ են, որոնց իմաստը զրոյից բացասական է։ Մեր ժամանակակից հեռուստատեսության գոյության 30+ տարվա ընթացքում շատ քիչ են եղել նորմալ հաղորդումները, որոնք ասսոցիացվում էին կրթության, գիտության, մշակույթի և անգամ լեզվաբանական թեմաների հետ։ Սակայն ստեղ այդքան էլ հարմար չի ուսուցողական հաղորդում թողարկել, դրա տեղը մարդիկ նախընտրում են նայել թե ով է թաքնված ճանճիսարդի դիմակի տակ և թե ինչպես է խոզը տեսնում աշխարհը ԼՍԴ-ի տակ։

Մեր օրեր

Հիմիկվա վիճակը առանձնապես ինչ–որ փոփոխություններ չի կրում, և ներկայիս հիմնական ալիքների ցանկը հետևյալն է ՝

• Արմենիա և Շանթ ԹՎ–ներ (դե բա էլ ոնց)
• Հ1
• ԱԹՎ
• Հ2 (կարճաժամկետ հեռացել էր եթերից 2021–ի կեսերին, բայց հետո էլի հետ եկել)
• 5 TV (Քոչարյան TV, Արարատ Հեռուստաընկերություն)

Ձեռի հետ, Երևանում սկսեցին իրենց եթերները Նոր Հայաստանը (2019) ու Նուռ ԹՎ–ն (2021), բայց սրանք սերիալներից ու անկապ հաղորդումներից բացի ուրիշ ոչինչ չեն ցուցադրում։