Տրանսլիտ

Տրանսլիտը կոտրելով վիրտուալ աշխարհի սահմանները ներխուժում է օֆ-լայն, շնորհակալություն տաղանդավոր ռեկլամշիկներին

Տրանսլիտ (ռուս.` транслит, транслитерация)` հայոց ինտերնետների մեծագույն չարիքներից մեկը, գոյությունը պայմանավորված է մի շարք սուբյեկտիվ և օբյեկտիվ պատճառներով:

Նախապատմություն

Ռեֆերատների սայտը ասում ա, որ տրանսլիտը ոչ լատինատառ տեքստի փոխանցումն ա` լատինատառ գրառումով: Օգտագործվել կարող են նաև ստեղնաշարի վրա առկա այլ նիշեր (@, & և այլն): Հայ իրականության մեջ տրանսլիտը ներխուժել է միաժամանակ ինտերնետների հետ` մարդիկ արդեն կարող էին էլեկտրոնային նամակներ գրել/ստանալ արտասահմանում գտնվող ծանոթ/barekamneric, սակայն Մեսրոպատառով գրելը անհնար էր: Սկզբում նենց շատ չէր օգնում նույնիսկ ԿՎաղարշապատը ԿՏուշպա-Վանը, ԿԱնին ԿԴվինը: Արդյունքում, մի քանի տարվա ընթացքում տրանսլիտը ապրեց աննախադեպ զարգացում: Չնայած, որ Հայաստանն արդեն քարի դարից քիչ-քիչ տեղափոխվում ա Եվրամիություն բրոնզի դար, տրանսլիտը դեռ չի պատրաստվում զիջել դիրքերը: Դրանում նրան օգնում է Աշոծյանի Mrцуնաk Այboobեն@ (անգլ. iBooben - new Apple product):

Տրանսլիտը հայոց ինտերնետներում

Գլամուռի և տրանսլիտի ծառա ԱՐՔԱ Կամոն

Հայոց ինտերնետային իրականության մեջ հանդիպում են Վիկիպե ձյային անհայտ այլ կիրառություններ, օրինակ` ոչ ռուսերեն տեքստի граруме кирилицайов, инчпес наев պեռեդաչա ռուսսկովը ծեքստը առմյանսկիմի բուկվըմի:

Ճ

Հայոց ինտերնետային իրականության մեջ տրանսլիտի օգտագործման արդյունքներից է :Ճ ունիկալ ժպիտիկը: Բանն այն է, որ տրանսլիտով գրելիս և այս կամ այն առիթով (կամ առանց առիթի) ուրախություն փոխանցելիս, ցանցառները օգտվում էին լատինատառ ստեղնաշարից և ստանում :) ժպիտիկը: Հայերենի անցնելիս ցանցառները մոռանում էին (կամ ալարում էին) փոխել ստեղնաշարը լատինատառի և ռեֆլեքսորեն սեղմում նույն կոճակները, ստանալով Ճ կամ :Ճ ժպտիկը: Ավելի մանրամասն այս ֆենոմենին ծանոթանալու համար` էստի համեցեք:

Կիրառություն

Այսօր արդեն կա հնարավորություն ինտերնետներում առանց հոգեկան ստրես ապրելու օգտագործել անկրկնելի հայոց գրերը, սակայն տրանսլիտի ավանդույթները աննկարագրելի խորը արմատներ ունեն, ասենք, Ադնակլասնիկում: Ֆեյսբուքում իրավիճակն այդքան ապազգային չէ բնավ (սրան մեծապես նպաստում է Սֆաթդավթարի հայերեն տարբերակի գոյությունը), թեև տրանսլիտի կիրառության օրինակներ այստեղ էլ կարելի է հանդիպել աջ ու ձախ: Տրանսլիտի անբացատրելի չարաշահում նկատվում է նաև Հայոց ինտերնետների ամենագլամուռ կայքում` Կամոն պարանոց հենած անտեսում է հայոց տառերի գոյությունը: Կենդանի Մատեանում տրանսլիտը հանդիպում է առավելապես մեկնաբանություններում:

Ադնակլասնիկ

Ադնակլասնիկում տրանսլիտն օգտագործվում է ստատուսներում, չատում և նկարների մեկնաբանություններում (հարկ է նշել, որ անդնակլասնիկյան ստատուսներից կարելի է իմաստուն խոսքերի մի ամբողջ ժողովածու տպել, ուղակի սենց կարդում ես ու զգում ես, թե ոնց ա քո մեջ մեծանում իմաստության պաշարը): Ահավասիկ մի քանի ցայտուն օրինակներ.

Haverjakan Parq ARARCHIN !!! ...ev ansahman Eraxtagitutyun.

SER@ MI SRTIC MYUS SIRT@ TANOX AMENAKARCH UXIN E!!!!!!

...voncvor kadr lini voreve dasakan filmic, inch kayf foto e 

erjanik e iren zgum ayn mard@,vori koxqin iskakan @nker ka,isk es arden erjanik em

Ֆեյսբուք

Սուր հումորի կիրառում Ֆեյսբուքում` տրանսլիտի մոտիվներով

Ունիկալ, կրկնակի տրանսլիտ` անգլերենից ռուսերեն, ապա ռուսաանգլերենից հայերեն.

- Խեփի բյորզդեյ
- սէնկ յու վերի մաչ

Ստանդարտ լատինատառ տրանսլիտ.

u hankar& gisherva mej inch-vor ban xshxshac, tatiknern avlelov, Prospektov ijan ca& . . .

Ներվային տրանսլիտ

yes nervaynanumem vor artasahmanum uzumes mi bajak normal kofe xmel petka amen angam TURKISH kaffe ases vor kez haskanan. orinak inchi? 
goyutyun uni naev hunakan kam nuynisk arabakan kofe, bayz minchev turkeri anune ches talis kez chen haskanum. es paste nerveris vra shat azduma.

Իսկ ոմանք նյարդայնանում են տրանսլիտի օգտագործումից:

Բլատնոյ տրանսլիտ.

Վլաձիմիրսկիյ ցենտռալ, 
վեծեռ սևեռնի~յ,
էտապըմ իզ Տվերի...

Սֆաթդավթարում տրանսլիտի օգտագործմամբ աչքի է ընկնում, մասնավորապես Վանեցի Ռուբինը:

Կենդանի Մատյան

- ахр хеч канкурентаспасобни чес, э!
- вай де кнерес, мернем капут арунит

Ինչպես նաև Նորայրը ծիտում Խնձորեսկի գյուղապետ քուչեքում խնձոր ծախող Էփփլի շեֆ Ստեփան Ջոբսին (եսՀեռախոսի չորրորդ հայտնությունն ուղեկցող անտենային խնդիրը լուծելու մասին).

դոնթ հոլդ իթ թաթ ուեյ

Հոգևոր տրանսլիտ

Հոգևոր տրանլիտը

Դա տրանսլիտի ամենա Վեհ և ին[ծ]ելեկտուալ ձևերից է։ Արտահայտվում է ասենք հայերեն բառակապակցությունները այլ լեզուներով արտահայտելու միջոցով։ Դա կարող է լինել այսպես

և այս պահին նա երեսեց իրականությունը

կամ պարզ ասած, ֆեյս ը ռիալիթի արեց էլի։ և սա նույնպես հոգևոր տրանսլիտ է։ Հոգևոր տրանսլիտի ձևավորման մեջ նաև մեծ դեր է ունեցել [ծ] տառը և նմանատիպ կիրառությունները։ Ասենք, ին[ծ]ելեկտուալ, ձետկա, դավայծի, ծելեպածիա, րոման[ծ]իկա, էրոծիկա, ֆանտասծիկա։ Հոգևոր տրանսլիտը լայն կիրառություն է գտել Մուշեղ Անթառանյանի և Տիգրան Սարգսյանի Հո Գեֆֆո արձակի մեջ։

Ուրիշ

Գլամուռի ծառան պատմում է Ռիփփու հետ Տկլոր Ամառ անց կացնելու մասին: Մտահոգիչ է y (ը) տառը բառերին գծիկով կցելը: ինչ ասես կմտածեն, բայց նորմալ հայերենով գրելը մտքերով չի անցնի!

Nude Summer with Rippi yerekon nerkayacnum er PRIME amsagir-y, vor-y nshum er ir 1-amyak-y yev arajarkum er gnahatel nor hamar-y!!! yerekon texi unecav URENI 
restoranain hamalirum, kazmakerpchakan ashxatanqnern imn ein. Nerkayacnum em amarva amenaoriginal (knereq hamestutyan hamar) Open Air Event-i 
tesagrutyun-y, vor-y shateri mot hacheli husher kartnacni!!!!!!!!!!

Այլընտրանքային կարծիք

Շատերը վստահ են, որ տրանսլիտը չարիք է, ոմանց պիպիչին չէ բնավ այդ խնդիրը, ուրիշները կարծում են, որ առայժմ դա ՀՀ առավել արդիական խնդիրը չէ բնավ.

ինչ ուզում եք ասեք, ես չեմ հասկանում, ինչի ա տռանսլիտը տենց մեծ խնդիր...
ռուսատառ թե լատինատառ, բայց մեկ ա հայերեն ա, քանի դեռ սաղ հանրապետությունը ռուսերեն ա խոսում ու գրում, տռանսլիտը ինձ թվում ա էնքան էլ ակտուալ չի

Հղումներ

• Ուզում ես գրել Մեսրոպատառ հայ գրերով, բայց ունես խնդիրնե՞ր: Ուրեմն, շուտ արի այստեղ!
• Հայոց ինտերնետների ամենատրանսլիտ ու ամենագլամուռ կայքը:
• Մի հատ էլ գլամուռատրանսլիտ կայք: Գլամուռաֆոբներին մուտքը խորհուրդ չի տրվում: